"Maden İşletme Sahalarındaki Taşkın Riskli Alanların Havza, Yağış ve Taşkın Analizleri ile Belirlenmesine Bir Örnek : Hurman Çayı, Afşin/Elbistan"
Tunç Emre TOPTAŞ1, Prof. Dr. Suphi URAL2
1- Teknik Hizmetler ve Eğitim Müdürü, Netcad Yazılım A.Ş.
Öğretim Görevlisi, Gazi Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
2- Çukurova Üniversitesi, Maden Mühendisliği Bölümü
ÖZET
Maden işletmelerinin yer seçiminde dikkate alınması gereken en kritik risklerden birisi akarsu yataklarının yaratacağı taşkınlardır. Maden sahaları içerisindeki madencilik faaliyetleri planlanırken bu sahalardaki su toplama alanlarının ve bu alanların taşkın potansiyellerinin tespit edilmesi büyük önem taşımaktadır.
Bu çalışmada Ülkemizdeki en önemli linyit yataklarından birisi olan Afşin Elbistan Bölgesi’nde halihazırda EÜAŞ tarafından işletimine devam edilen maden sahalarının içerisinde yer aldığı Hurman Çayı Havzası’ndaki taşkın analizi gerçekleştirilmiştir.
Maden işletme sahalarını içerisine alan Hurman Çayı Havzası TAUDEM algoritmasına göre modellenerek, kümülatif akım değerleri ve harmonik değerler hesaplanmış; farklı yağış frekanslarındaki akışlara göre taşkın debi hesaplamaları meteoroloji yağış istasyon verileri ve bu verilerin günlük toplam yağış değerleri baz alınarak birim hidrograf değerleri hesaplanarak; Mockus Hidrografına göre Hurman Çayı’nın taşkın risk alanında bulunan sahalar belirlenmiştir.
Anahtar Sözcükler: Afşin Elbistan Havzası, Taşkın Analizi, Birim Hidrograf, Nethydro
ABSTRACT
One of the most critic risks in site selection for mining operations is the potential of flood that could be realized in waterways. Determination of the catchment areas and the flood potential in mining areas is very important while planning the mining operations.
In this project, centennial flood analysis of Hurman Watercourse, which is in the mining operation areas operated by Directorate General of Electricity Generation Corporation (EÜAŞ) in Afşin, Elbistan one of the most important lignite reserve of Turkey, has been realized.
Cumulative flow and harmonic values have been calculated by modelling the Hurman Watercourse Basin that involves the mining operation areas through TAUDEM algorithm. Hydrograph values are determined according to the flows in different rainfall frequencies as based on flood rate calculations, meteorology data and on the sum of daily rainfall values. Flood risky areas in Hurman Watercourse are determined by Mocus Hydrograph.
Keywords:Afşin Elbistan Basin, Flood Analysis, Unit Hydrograph, Nethydro