"Taşkın ve Heyelan Duyarlılığının Nethydro ve Analist ile Modellenmesine Bir Örnek: Akçaabat/Trabzon"
Tunç Emre TOPTAŞ1, Prof. Dr. Candan GÖKÇEOĞLU2
1- Teknik Hizmetler ve Eğitim Müdürü, Netcad Yazılım A.Ş.
Öğretim Görevlisi, Gazi Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
2- Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü
ÖZET
Kendine has dinamikleri olan yerkürenin dengede durma çabası içinde meydana gelen doğal süreçlerin bir kısmı hasar verici etkilerinden ötürü ‘doğal tehlike’ olarak isimlendirilir. Doğal tehlike, insanların can ve mallarına zarar verebilme potansiyeli olan doğal olaylardır; ‘doğal tehlikeler’ ve ‘afetler’ birçok sosyal sorunu da beraberinde getirirler. Bu çalışmada hidrolojik analizler ile taşkın ve heyelan duyarlılıkları analiz edilmiş; elde edilen analiz sonuçları, bir arada modellenerek taşkın ve heyelan duyarlılığı açısından çalışma sahası duyarlılık zonlarına göre sınıflandırılmıştır.Taşkın analizi için çalışma sahasındaki ana ve alt havzalar Taudem algoritmasına göre modellenmiş, her bir havza ve akış kolu için kümülatif ve harmonik değerler hesaplanmıştır. Tüm ara aşamalardan sonra çalışma sahasında modellenen havzalardaki konsantrasyon süresi ve drenaj alanı metrikleri göz önünde tutularak ‘Mockus Birim Hidroğraf’ yöntemi kullanılmış, sonuçta seçilen koldaki taşkın sınırları belirlenmiştir. Heyelan duyarlılığı açısından ise topografik, hidrotopografik, hidrolojik, jeolojik ve çevresel analizler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen girdi parametreleri kullanılarak ‘Değiştirilmiş Analitik Hiyerarşi Süreci (m-AHP)’ yöntemi ile heyelan duyarlılık modeli oluşturulmuştur.‘Taşkın’ ve ‘Heyelan’ duyarlılık’ analizleri tasarlanan mekansal analiz modeli içinde bir arada değerlendirilerek çalışma alanı için yerleşime uygun olmayan alanlar belirlenmiştir. Çalışmanın analiz ve model tasarım aşamalarında Netcad/NETHYDRO ve Netcad/ANALIST teknolojileri kullanılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Havza, Taşkın, Heyelan, m-AHP, ROC.